Het bitter zoete bockbier is een typisch Nederlandse biertraditie. Vanaf het begin van de herfst is dit bier tijdelijk verkrijgbaar. In die periode is dit speciaal bier verreweg het meest gedronken bier.
De bereiding van bier is een ambachtelijk proces, dat met de juiste toewijding en zorgvuldigheid van de brouwmeester tot een bijzonder product leidt. Bier bestaat voor 90% uit water. Daarnaast zijn granen en de smaakmaker hop de belangrijkste grondstoffen. Kort gezegd ontstaat bier door deze ingrediënten te laten gisten. Het totale bierbrouwproces bestaat uit vier stappen: mouten, brouwen, vergisten en afvullen. Bockbier is van origine een ondergistend bier, overwegend wordt het bier nog zo gebrouwen. Behalve bij ons in Nederland, wij brouwen zowel ondergistende als bovengistende bockbieren. De Warenwet stelt een voorwaarde voor de aanduiding bock: het extractgehalte van de stamwort moet boven 15% liggen (bij pils tussen 11 en 13,5%). Maar verder kan een brouwer volop zijn smaak en creativiteit gebruiken. Dit leidt tot een breed scala aan Nederlandse bockbieren. Wel kunnen we stellen dat er typerende karaktereigenschappen zijn voor een bockbier: kleuren van amber tot bruin, karamel, toffee, moutige bitterheid, kruidige tonen, een sterk volmondig bier.
Er doen verschillende verhalen de ronde over het ontstaan en de naam van bockbier, maar één versie voert de boventoon. Bockbier is waarschijnlijk een verbastering van de plaatsnaam Einbeck in Duitsland. In de 17e eeuw was een typisch bier uit dat Nedersaksische stadje erg populair. Het bier werd steeds bekender, maar de plaatsnaam niet zozeer. In de loop van de tijd veranderde de naam van “Einbeck-bier” in “ein Bockbier”; het eerste deel werd in de spreektaal als lidwoord losgekoppeld. Zo is de naam als aanduiding voor sterk kwaliteitsbier ook naar Nederland gekomen. Bock werd al snel begrepen als het dier bok, maar eigenlijk heeft dat er dus niets mee te maken. De traditie is er evenwel niet minder om!
In veel landen staat de aanduiding bockbier vooral voor een zwaarder bier van hoge kwaliteit. Alleen ons land heeft daar ook de traditie van het herfstbier aan gekoppeld. Die traditie gaat terug naar de tijd dat er uitsluitend van september tot mei bier gebrouwen kon worden. Grondstoffen voor bier zijn water, gemoute gerst en hop. De nieuwe oogst aan gerst en hop is pas vanaf september beschikbaar. Dat was het moment dat de brouwer pas weer met de vruchten van de nieuwe oogst aan de slag kon gaan. De start van het brouwseizoen vierde iedere brouwer met een bijzonder feestbier. Nog steeds is bockbier een meesterproef van de Nederlandse brouwers.
Er was nog een andere reden waarom vanaf september pas gebrouwen kon worden. Brouwen was eeuwenlang een huislijke gebeurtenis. In de zomer was alle arbeidskracht op het land nodig. Er was simpelweg geen tijd om te brouwen. Het werk in het veld vroeg alle aandacht en alle handen die beschikbaar waren. De paar slimmeriken die toch de tijd vonden om in de zomer bier te maken kwamen van de koude kermis thuis. De gisting, het toen vaak nog onbegrepen proces waarbij het bier zijn alcohol en belletjes krijgt, liep door te hoge temperaturen niet zelden uit de hand en het bier werd zuur. In het koelere najaar was dat risico veel kleiner, zo kregen de brouwers door.
Met alle technologische ontwikkelingen maken de Nederlandse brouwers tegenwoordig gedurende het hele jaar bier van hoge kwaliteit. Wat gebleven is, is de traditie om de komst van de herfst te vieren met een speciaal daarvoor gebrouwen, bijzonder bier: bockbier!
Geniet ook deze herfst weer van het brede scala aan smaken en laat bockbier je verwarmen op gure dagen.
